“Një qeveri publike pa informim publik, ose që nuk ka nocionin e dhënies së tij, është prologu i një farse apo tragjedie, pse ndoshta të dyja bashkë. Dija duhet të qeverisë gjithmonë mbi injorancën, dhe një popull që synon të jetë zot i vetes duhet të armatoset me fuqinë që të japin njohuritë”. – James Madison
Gazetari Artan Rama në janar të këtij viti fitoi gjyqin ndaj Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë (MIE) dhe Komisionerit për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale (IDP), të cilat me insistim kanë refuzuar dhënien e informacionit me interes publik të lidhur me projektin e Aeroportit të Vlorës.
Artan Rama ka punuar në televizione të ndryshme private, duke prodhuar një sërë emisione lajmesh dhe dokumentarësh investigativë. Që nga viti 2016, punon si regjisor/producent dokumentarësh dhe gazetar investigativ i pavarur dhe ka në fokus çështjet e zhvillimit të qëndrueshëm: ndikimin mjedisor, energjinë e gjelbër dhe hetimin e dëmeve shkaktuar natyrës nga ana e korporatave vendase e të huaja.
Në përpjekjen për informimin e publikut për një çështje tepër të ndjeshme për opinionin, në 2022 gazetari kërkon nga MIE informacion lidhur me projektin e ndërtimit të Aeroportit të Vlorës. Informacioni i kërkuar lidhet me një pjesë të dokumentacionit teknik e mjedisor (master plan, plane zhvillimore të zonës, etj.), që janë pjesë përbërëse e kontratës mes MIE dhe shoqërisë koncensionare për ndërtimin e aeroportit. Dhënia e informacionit me interes publik është një detyrim ligjor për Autoritetet Publike.
Kërkesa u refuzua nga MIE, me pretendimin se publikimi i informacionit cënonte sekretin hetimor mbi procedimin penal që po hetonte procedurën e prokurimit të ndërtimit, operimit dhe zhvillimit të Aeroportit të Vlorës.
Megjithëse ekziston një kategori informacioni, publikimi i së cilës kufizohet me ligj për arsye se interesi publik për kufizimin e tejkalon interesin për publikimin e tij, Autoriteti Publik ka të paktën detyrimin që të tregojë se në ç’mënyrë publikimi e dëmton këtë interes. Asgjë nga këto nuk u konsiderua nga MIE, me një papërgjegjshmëri që vendos shumë pikëpyetje për transparencën e procesit.
Refuzimi e detyroi gazetarin të paraqesë një ankesë pranë Komisionerit për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale (IDP), i cili rekomandoi dhënien e dokumentacionit pas përfundimit të hetimeve nga SPAK. Kjo sigurisht është një përgjigje sa për sy e faqe për të zvarritur dhënien e një informacioni që vlerën e ka tek aktualiteti.
Këtu Rama i drejtohet gjykatës, duke paditur të dyja institucionet për moszbatim të detyrimeve të tyre ligjore “për të drejtën e informimit”, një e drejtë themelore e njeriut e parashikuar nga Kushtetuta shqiptare, Konventa Evropiane e të Drejtave e Njeriut dhe Konventa e Aarhusit. Çështja u përfaqësua nga avokatë të Qendrës “Res Publica”, me mbështetjen e National Endowment for Democracy.
Gjatë gjykimit u provua pavlefshmëria e pretendimit të MIE se dhënia e informacionit kërkuar nga gazetari cënon sekretin hetimor, po ashtu dhe rekomandimi nga IDP për dhënien e informacionit pas hetimeve të SPAK.
Gjykata vendosi që MIE t’i japë gazetarit informacionin e kërkuar me një vendim me ekzekutim të përkohshëm, thënë ndryshe i ekzekutueshëm në mënyrë të menjëhershme, nga shërbimi përmbarimor. Ky vendim mori parasysh faktin se tashmë janë lejuar një sërë vonesash, të cilat mund ta cënojnë qëllimin e kërkimit të informacionit dhe aktualitetin e tij.
Por Ministria e Infrastrukturës nuk e lë me kaq. Jo vetëm që nuk e zbaton vendimin e gjykatës, por si e si të vështirësojë procesin i drejtohet gjykatës për ta kundërshtuar atë, duke paditur Artan Ramën dhe shërbimin përmbarimor. Madje dy herë. Gjykata e rrëzon kërkesën e parë si të pabazuar dhe rikonfirmoi edhe një herë në fuqi vendimin e parë, me ekzekutim të menjëhershëm.
Kjo nuk e ndali Ministrinë të padisë përsëri me të njëjtat argumenta gazetarin dhe zyrën e përmbarimit.
Mënyra se si është refuzuar dhënia e informacionit dhe abuzimi i mekanizmave ligjore nga ana e Autoriteteve Publike për të penguar transparencën për një çështje nevralgjike, bën të mendosh se çfarë mund të fshihet pas gjithë kësaj. Mos të harrojmë se shpenzimet gjyqësore për këto çështje që i ngarkohen Autoriteteve vilen nga buxheti i shtetit. Duket se motivi për ta fshehur informacionin është më i madh sesa kostot për publikun.
Res Publica