Lajmërimi pa vulë, pa datë e mbi të gjitha pa përcaktuar afatet urdhëruesei është forma që Bashkia e Tiranës ka nisur të praktikojë për të justifikuar se po zbaton një proces të rregullt ligjor të rindërtimit.
E gjendur përballë proceseve të njëpasnjëshme gjyqësore, ku në gjashtë rastet e përfunduara në shkallë të parë Bashkia e Tiranës është gjetur në shkelje të ligjeve sepse ka vendosur të prishë pallate në kundërshtim me ligjin e pa njoftuar banorët, duket se strategjia që po përdor për shembjen e radhës është ta konsiderojë të kryer të paktën procesin e njoftimit. Ndërkohë në proces gjyqësor është duke u diskutuar shembja e 20 pallateve për të cilët banorët kanë kontestime.
Ndaj mëngjesin e 21 nëntorit 2022 banorët e pallatit nr. 136 në zonën e rrugës së “Qelqit” në Kombinat panë të ngjitura pas muri fletushka që bënin me dije se do të kryhej procesi i demolimit, (shembjes), për pallatin e tyre.
Në të citoheshin një sërë ligjesh, vendimesh të qeverisë apo edhe urdhrash bashkiak por nuk ka as informacion më minimal se kur do të fillojë shembja e objektit dhe çdo të ndodhë me banorët që jetojnë aty.
Kësaj letre në formë fletërrufeje nuk i mungojnë “referencat ligjore”, por i mungon emri i titullarit që e ka nxjerrë njoftimin, apo dhe firma e tij, dhe pse referon si autor të saj Njësinë Administrative nr. 6. Sipas banorëve, referimi në fletushkë i një sërë ligjesh është bërë e qëllimtë për të krijuar efekt frikësues tek ata.
Më 24 nëntor të vitit 2021 Këshilli Bashkiak i Tiranës vendosi sjembjen e pallatit mbështetur në akt-ekspertizën e thelluar dhe konkluzionin e oponencës teknike të Institutit të Ndërtimit.
Për më shumë se 1 vit, asnjë nga autoritetet vendore nuk ka njoftuar banorët se çdo ndodhë me godinën dhe banorët janë të paqartë se në ç’formë do të sigurohen banesat e reja.
Për të siguruar pronën e tyre në Tetor 2022 banorët iu drejtuan Gjykatës Administrative për të kërkuar shfuqizimin e akteve të prodhuara nga Bashkia e Tiranë dhe Instituti i Ndërtimit për shembjen e pallatit 136.
E ndërsa padia është depozituar dhe pritet procesi gjyqësor, në kundërshtim të plotë më ligjin tek banorët e pallatit 136 javën e fundit janë “shfaqur” policët të zonës apo edhe “inspektorë” të Bashkisë, të cilët verbalisht i kërkojnë banorëve të “largohen sepse pallati do prishet”.
Megjithëse ndërtesa, një pallat i ndërtuar diku në mesin e viteve 70-te pësoi disa dëmtime nga tërmeti i rënë në Nëntor 2019, pjesa më e madhe e banorëve jetojnë aty dhe pallati nuk është shpallur i pabanueshëm. Përveç suvasë të rënë në katet e para, pallati nuk ka dëmtime në strukturë, e thënë kjo sipas Elis Balës edhe nga Instituti i Ndërtimit, menjëherë pas fatkeqësisë së ndodhur.
“Ajo që na u tha në fillim ishte se pallati nuk ka dëmtime në armaturë dhe se ishte e sigurt të jetonim aty. Ne prisnim që ndërtesa do të riparohej ndërkohë që u mor vendimi për prishjen e saj. Bashkia doli në këtë vendim për shkak se koston e riparimit e nxorrën me e lartë se koston e rindërtimit të pallatit” tregon Bala.
Këshilli Bashkiak Tiranë mbështetur në akt ekspertizën e thelluar dhe konkluzionin e oponencës teknike të Institutit të Ndërtimit, ka vendosur që vetëm në Kombinat të shemben 41 pallate, pasi i ka përcaktuar nivelin e dëmtimi DS4.
Në proceset gjyqësore, ekspertët e caktuar nga gjykata kanë vlerësuar dëmin e objekteve me nivel DS2 ose DS3, që nënkupton rikonstruksionin dhe jo shembje.
Në gjyqet e fituara deri tani nga banorë të pallateve të tjerë në zonën e Kombinatit ka rezultuar që kosto e riparimit është rritur në mënyrë fiktive, ndërsa koston e ndërtimit është ulur në mënyrë fiktive, duke bërë që të duket sikur është pa leverdi ekonomike që të riparohet pallati, ndaj dhe duhet shembur.
Ajo çfarë banorët e pallatit 136 kërkojnë është rivlerësim i godinës nga ekspertë të gjykatës, në mënyrë që mos të shembet por të bëhet rikonstruksioni i saj.
“Ne morëm statusin e dëmtimit DS4 në nëntor të 2021, na erdhi vendimi i Këshillit Bashkiak që pallati do të shembet. Ne kishim një vit afat për ta hedhur në gjyq, më në fund ja dolëm. Presim të vij një ekspert nga gjykata dhe të bëhet një raport real për rikonstruksionin e godinës, pasi nuk besojmë tek shifrat e prodhuara nga Bashkia mbi të cilën është vendosur shembja e godinës”- thotë Elis Bala, banori i pallatit nr.136 në Kombinat.
Por, përveç shembjes së pallatit banorët janë ende të paqartë edhe për fatin e pronës së tyre. Deri më tani autoritetet vendore nuk i kanë sqaruar ato për procedurat që do të ndiqen për sigurimin e banesës së re. Bala tregon se askush nuk është i qartë se në ç’farë kushtesh do të përfitojnë apartamentet e reja, edhe në rast se një ditë ato do të ndërtohen.
“Zyrtarisht askush nuk na ka sqaruar se ku do të strehohemi. Do të jetë një banesë sociale apo një pronë me të drejtat e plota ligjore, por mbi të gjitha dhe kur do të strehohemi. Ajo që na është dhënë është thjeshtë një bonus qiraje dhe kjo në një vlerë shumë të ulët se kostoja e tregut” – shpjegon Bala.
Ndonëse kanë kaluar tre vjet nga tërmeti i 2019, banorë e pallatit 136 në Kombinatit kanë ngecur mes kontratave të paqarta, mungesës së informacionit, ekspertizave të pasakta dhe shpresën e vetme e kanë te gjykata për të siguruar pronën e tyre.
Sot, edhe pse nuk ka ende një vendim gjyqësor për pallatin 136, ata po përballën me presione nga funksionarë shtetërorë për të braktisur ndërtesën, por e thënë vetëm me gojë dhe asnjëherë me shkrim, firmë e vulë.
“Ajo që ne kërkojmë është zhvillimi i një procesi gjyqësor. Të bëhen ekspertiza të sakta dhe më pas të vendoset se ç’farë do të behet më këtë pallat. Por në vend të kësaj ne po përballemi me presione të policisë apo edhe njoftimeve kërcënuese” – tregon Bala, i cili thotë se kurrë nuk do të braktisë banesën deri në përfundim të procesit që banorët pallatit 136 kanë hapur në Gjykatën Administrative të Tiranës.
* Ky artikull u realizua në kuadër të projektit “Për një proces rindërtimi më të përgjegjshëm” të mbështur nga LevizAlbania, një projekt i Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim, SDC.